Μια έκθεση αφιερωμένη στα βουλγαρικά χαλιά άνοιξε σήμερα τις πόρτες της στην Πινακοθήκη Τεοφάν Σοκέροφ στην πόλη Λόβετς, στη βορειοκεντρική Βουλγαρία. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που το 2022 γιόρτασαν τη Βιώσιμη Κληρονομιά. Η έκθεση έχει άλλους έξι χώρους – τις αυλές πέντε σπιτιών εποχής και την παιδική χαρά ενός νηπιαγωγείου στην παλιά πόλη Βαρόσα του Λόβετς.
Οι επισκέπτες της εκδήλωσης θα ακολουθήσουν μια ειδικά σχεδιασμένη διαδρομή μέσω των ξεχωριστών εκθεσιακών τοποθεσιών που θα τους οδηγήσουν στην 250χρονη ιστορία της βουλγαρικής ταπητουργίας. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, οι επισκέπτες θα μάθουν στοιχεία για την τέχνη της ταπητουργίας, που δεν είναι πολύ γνωστά, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών μεθόδων βαφής, πώς προέκυψαν τα σχέδια χαλιών και τις διαφορετικές τεχνικές και σχέδια που χρησιμοποιούνται στα διάφορα κέντρα υφαντικής χαλιών.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της έκθεσης είναι το γεγονός ότι μαζί με χαλιά από γνωστά κέντρα της βουλγαρικής ταπητουργίας, όπως το Τσιπρόβτσι (Βορειοδυτική Βουλγαρία) και το Κοτέλ (Βορειοανατολική Βουλγαρία), παρουσιάζει και χαλιά από τις περιοχές Ραζγκράντ, Τετέβεν, Καρλόβο, Καλόφερ, καθώς και μουσουλμανικά χαλιά προσευχής από χωριά βόρεια του Άιτος (Νοτιοανατολική Βουλγαρία) που έχουν ερευνηθεί ελάχιστα από εθνογράφους και ειδικούς στη χειροτεχνία. Πολλά από τα χαλιά, ή κιλίμια, εκτίθενται για πρώτη φορά.
Τα χαλιά, ορισμένα από τα οποία είναι άνω των 200 ετών, προέρχονται από την προσωπική συλλογή του Ολλανδού Γιάπ Βαν Μπέλεν, ο οποίος έχει επιλέξει τη Βουλγαρία ως δεύτερη πατρίδα του και ο οποίος είναι φανατικός συλλέκτης βουλγαρικών υφασμάτων, καθώς και μεγάλος θαυμαστής της βουλγαρικής λαϊκής μουσικής και χορού.
Ο Γιάπ Βαν Μπέλεν, ο οποίος είναι δημοτικός σύμβουλος στη βόρεια πόλη Βελίκο Τουρνόβο, λέει ότι κάθε κιλίμι της συλλογής του έχει τη δική του σαγηνευτική ιστορία.
Σε συνέντευξη στο βουλγαρικό πρακτορείο ειδήσεων BTA, είπε ότι μετακόμισε στη Βουλγαρία από την Ολλανδία πριν από έντεκα χρόνια. Πρώτα έζησε στο Κοτέλ σε ένα παλιό ξύλινο σπίτι που χτίστηκε το 1848 και ακριβώς δίπλα στο Μουσείο Χαλιών της πόλης και εκατό μέτρα μακριά από τον εξαφανισμένο πλέον τοπικό συνεταιρισμό όπου ύφαιναν τα χαρακτηριστικά χαλιά Κοτέλ. «Τι πιο όμορφο από το να έχεις χαλιά Κοτέλ στα ξύλινα πατώματα και στα οκτώ δωμάτια του σπιτιού», είπε ο Γιαπ, προσθέτοντας ότι αγόρασε τα χαλιά από τους ντόπιους. «Πολλοί άνθρωποι μου πρόσφεραν χαλιά κειμήλια και πολύ σύντομα κατέληξα με τρία ή τέσσερα στρώματα χαλιών το ένα πάνω στο άλλο σε όλα τα δωμάτια και τους χώρους του διαδρόμου. Έτσι ξεκίνησα τη συλλογή χαλιών μου», πρόσθεσε.
Στη συνέχεια αγόρασε παλιά χαλιά υφαντά στο Τσιπρόβτσι. «Τα χαλιά Chiprovtsi είναι πολύ διαφορετικά από αυτά του Κοτέλ. Η τεχνική της ύφανσης είναι διαφορετική, όπως και τα σχέδια. Τα κιλίμια Τσιπρόβτσι κατασκευάστηκαν για την αγορά ενώ αυτά στο Κοτέλ, για χρήση στο νοικοκυριό», λέει ο Γιαπ. Η συλλογή του περιλαμβάνει πάνω από 750 χαλιά.
Πριν από τέσσερα χρόνια ο Ολλανδός αποφάσισε να ακολουθήσει τη διαδρομή του κιλιμιού: από το Βέλικο Τουρνόβο όπου ζει τώρα, μέσω της Ανατολίας στην Τουρκία και στη συνέχεια στη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. «Στην Τουρκία οι αγορές με αντίκες ήταν γεμάτες με χαλιά Τσιπρόβτσι και Πιρότ που δεν υπάρχουν πλέον στη Βουλγαρία. Στη Βουλγαρία είναι πολύ δύσκολο να βρεις χαλιά βουλγαρικής κατασκευής πριν από την απελευθέρωση από την οθωμανική κυριαρχία το 1878. Στη δεκαετία του 1990 έμποροι από την Τουρκία συνήθιζαν να ερχόταν στη Βουλγαρία και να περιηγηθεί σε τοποθεσίες από νηπιαγωγεία έως δημοτικές αίθουσες, τζαμιά και ξενοδοχεία, για να προσφέρουν ανταλλαγές, προσφέροντας νέα περσικά χαλιά σε αντάλλαγμα παλιά βουλγαρικά κιλίμια», λέει ο Γιαπ. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ένας μεγάλος αριθμός βουλγαρικών χαλιών κληρονομιάς βρήκαν τον δρόμο τους στις αγορές της Τουρκίας από όπου μεταφέρθηκαν σε καταστήματα με αντίκες στην Ευρώπη για να γίνουν μέρος ιδιωτικών συλλογών. Είναι χάρη στις προσπάθειες του Jaap να βρει και να «ξαναγοράσει» τέτοια βουλγαρικά κιλίμια, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να δουν πολλά από τα σπάνια και πολύτιμα κιλίμια της τρέχουσας έκθεσης, όπως μεταδίδει το βουλγαρικό πρακτορείο. «Θα πρέπει να είστε περήφανοι για τον πολιτισμό και την κληρονομιά σας», συμπληρώνει.
Στο Λόβετς, ο Γιαπ παρουσιάζει 130 χαλιά από τη συλλογή του. Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλη έκθεση χαλιών που διοργανώνει, μετά από παρόμοια έκθεση στο Βέλικο Τουρνόβο το 2019.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της τρέχουσας έκθεσης είναι ότι παρουσιάζει για πρώτη φορά πρωτότυπα χειροκίνητα σχεδιασμένα και βαμμένα σχέδια για κιλίμια Τσιπρόβτσι που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1970 για τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών. Επίσης, διατίθενται πολλά βιβλία για τις βουλγαρικές παραδόσεις της ταπητουργίας. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 10 Νοεμβρίου.
Πηγή: www.amna.gr
